تشخیص علت بی اشتهایی

اخذ تاریخچه
اولین قدم در تلاش برای فهمیدن اینکه چرا حیوان خانگی شما غذا نمی‌خورد این است که دامپزشک از شما سؤالاتی در مورد زندگی حیوان خانگی شما بپرسد. داشتن یک تاریخچه کامل دارویی، غذایی و محیطی برای دامپزشک بسیار مهم است. داروهای زیادی می توانند بی اشتهایی ایجاد کنند مثل آنتی بیوتیک ها، ضد قارچ ها، ضدالتهاب های غیراستروئیدی، ضد درد های اوپیوئیدی، داروهای شیمی درمانی، مدرها و گلیکوزید های قلبی. شناسایی حالت تهوع، استفراغ، سختی در تنفس و رفتارهایی از این دست مهم هستند. تغییر در رژیم غذایی می تواند منجر به بی اشتهایی شود، هرچند که می تواند در درمان آن نیز مفید باشد. این تغییرات می تواند شامل تغییراتی در طعم، میزان رطوبت، ترکیب مواد مغذی، یا محل تغذیه حیوان باشد(مثلا وجود موانع فیزیکی برای غذاخوردن).
تغییرات محیطی استرس زا، از جمله ورود حیوانات خانگی جدید و یا جابجایی به یک خانواده جدید، ممکن است باعث بی اشتهایی شود. دانستن زمان دقیقی که حیوان خانگی شما از آن به بعد دچار بی اشتهایی یا کم اشتهایی شده باشد در تلاش برای جلوگیری از عوارض ثانویه مهم است(1-2 روز، 5-3 روز، بیشتر از 6 روز). چراکه ذخایر کربوهیدرات، مانند گلیکوژن، در عرض 3-5 روز تمام می شوند و بدن پس از آن برای تولید گلوکز موردنیاز خود شروع به استفاده و تغییر متابولیسم، ابتدا در چربی و سپس پروتئین می کند. اینکه حیوان خانگی شما در حال حاضر چقدر غذا می خورد و اینکه آیا قبلا درمانی را امتحان کرده اید به ما امکان می دهد یک برنامه درمانی درست ایجاد کنیم.
 معمولاً صاحبان حیوانات خانگی پس از ترک کلینیک دامپزشکی جزئیات بیشتری را به خاطر می آورند. در این صورت لطفا دریغ نکنید و هرگونه اطلاعات اضافی را با ما درمیان بگذارید.


انجام معاینات
مرحله بعدی در تعیین علت بی اشتهایی، معاینه فیزیکی کامل شامل معاینات کامل دهان، قفسه سینه، شکم، رکتوم و شبکیه است. در برخی موارد علت غذا نخوردن حیوان عدم تمایلش به غذا نیست بلکه ناتوانی اش در غذا خوردن است. مشکلات دندانی، وجود جسم خارجی در دهان یا محوطه حلقی، ناتوانی در باز کردن دهان به علت میوزیت پیشرفته عضلات جوشی از این قبیل مشکلات هستند. در برخی از حیوانات خانگی (به عنوان مثال یک حیوان خانگی در حال لنگیدن)، ممکن است معاینات اضافی با تمرکز بر مفاصل، استخوان ها یا نخاع انجام شود. قلب، ریه، غدد لنفاوی، چشم‌ها و شکم حیوان نیز بررسی می‌شود. در این مرحله، ممکن است علت کاهش اشتهای حیوان خانگی مشخص شده باشد و یا نیاز به بررسی های بیشتر آزمایشگاهی و یا تصویربرداری باشد. به عنوان مثال، در حیوانات خانگی با کلیه های کوچک، آزمایش عملکرد کلیه آنها مهم است. برای اکثر حیوانات خانگی، ما با مجموعه ای از آزمایشات به نام حداقل اطلاعات پایه شروع می کنیم. حداقل اطلاعات پایه معمولاً شامل شمارش کامل خون، پانل بیوشیمی و آزمایش ادرار است. این سه پنل آزمایشی به ما اجازه می‌دهد تا بسیاری از علل احتمالی کاهش اشتها را بررسی کنیم. این آزمایشات فقط نیاز به مقدار کمی خون و ادرار دارد. شمارش کامل خون، گلبول‌های قرمز و سفید و پلاکت‌های حیوان خانگی شما را ارزیابی می‌کند و کم‌خونی، علائم عفونت یا مشکلات خونریزی را بررسی می‌کند. این آزمایش همچنین می تواند سرطان های نادر خون را غربالگری کند. با این حال، اکثر سرطان های رایج با آزمایش خون قابل تشخیص نیستند. پانل بیوشیمی مجموعه ای از آزمایشات است که یک نمای کلی برای مشکلات کبد، کلیه یا دیابت ارائه می دهد. این آزمایشات اطلاعات دقیقی در مورد میزان نمک، پتاسیم و پروتئین در خون ارائه می دهند. آزمایش ادرار، عفونت ادراری ، قند، پروتئین و سلامت کلیه را غربالگری می کند. آزمایش ادرار مکمل سایر موارد توصیف شده است و می تواند ارزشمندترین باشد.
در حیوانات خانگی که ممکن است یک جسم خارجی را بلعیده باشند، دارای مشکلات تنفسی، سوفل قلبی، احساس غیرطبیعی در شکم باشند و یا در حیوانات خانگی که بسیار بیمار هستند، ممکن است آزمایش‌های دیگری توصیه شود. دامپزشک شما ممکن است عکسبرداری با اشعه ایکس (به نام رادیوگرافی) یا سونوگرافی را توصیه کند. این تست ها به ما اجازه می دهد تا داخل بدن حیوان خانگی شما را ارزیابی کنیم. این آزمایشات معمولاً به داروهای آرامبخش نیاز ندارند، اما گاهی اوقات و مخصوصا در صورت عدم همکاری حیوان یک آرام بخش از حرکت بیش از حد او جلوگیری می کند. آزمایشات فوق اطلاعات زیادی در مورد حیوان خانگی شما در اختیار ما قرار می دهد و در بسیاری از موارد با توجه به آن ها می توانیم علت کاهش اشتهای حیوان خانگی را تعیین کنیم. حتی اگر نتایج آزمایشات نرمال باشد، ما را از کمبودهای حیوان شما آگاه میکند.


درمان
درمان سگ یا گربه مبتلا به بی اشتهایی باید همیشه در جهت درمان علت زمینه ای باشد. این اقدامات ممکن است شامل اصلاح داروهای محرک بی اشتهایی یا عوامل استرس زای محیطی، شروع درمان قطعی(مانند برداشتن دندان آبسه ای)، یا استفاده مناسب از داروهای ضد التهاب، ضد استفراغ یا ضد درد باشد. در طی مراحل تشخیصی بیمار مبتلا به بی اشتهایی و یا قبل از تشخیص علت زمینه ای برای بهبود نسبی بی اشتهایی، می توان از محرک های شیمیایی و غذایی اشتها استفاده کرد. هرچند که چنین محرک هایی فقط فواید کوتاه مدت دارند، اما در صورت لزوم، می توانند در حین انجام کارهای تشخیصی مفید باشند.
مهم است که بیزاری های آموخته شده از غذا را در نظر بگیرید. این وضعیت در شرایطی رخ می دهد که  حیوان بعد از خوردن یک غذا با یک عارضه نامطلوب (به عنوان مثال، استفراغ) دچار شود و در نتیجه آن از یک رژیم غذایی مطلوب در آینده خودداری کند. گرم کردن غذا، تغذیه در وعده‌ های کوچکتر و افزودن طعم‌های غیر مغذی میتواند از ایجاد بیزاری به یک رژیم غذایی جدید کمک کند. هرچند تا زمانی که حالت تهوع برطرف نشود، باید از ارائه یک رژیم غذایی جدید به حیوان خودداری کرد.


بازنویسی توسط دکتر مهسا فرهودی مقدم
دانشجوی دکتری عمومی دامپزشکی
کارآموز کلینیک آدورینا