مقدمه
ریزش موی سگ و گربه همان قدر که در انسان ها طبیعی محسوب می شود، در حیوانات هم امری طبیعی است. بنا به شخصیت حیوان یا شرایط و فصل البته این میزان کمتر یا زیادتر خواهد بود. باید توجه داشت که سیکل رشد و ریزش طبیعی موها در تمام سگها و گربه ها یکسان نیست و ریزش مو سگ و گربه ( ریزش موی طبیعی و یا فصلی و سالانه ) تا حد بسیار زیادی تحت تاثیر نژاد حیوان قرار می گیرد.نژادهای خاصی از سگ ها هستند که خیلی کمتر دچار ریزش مو می شوند و در مقابل، نژاد های دیگری از سگ ها هستند که بدنشان از دو لایه مو تشکیل شده است، مقدار زیادی از موهای بدنشان ریخته می شود.

عوامل ریزش موی سگ و گربه
1- ریزش فصلی
2- تغذیه نامناسب
3- شستشوی بیش از حد
4- تغییرات هورمونی
5- آلرژی
6- ضعف سیستم ایمنی
7- بیماری انگلی
8- بیماری قارچی
9- بیماری کوشینگ در سگ ها


1- ریزش فصلی
به طور معمول عمده سگ ها در فصل های بهار و پاییز دچار ریزش موی فصلی سگ می شوند و موهای آن ها می ریزد.عاملی که سبب ریزش موی فصلی در سگ می شود، تغییرات دمایی است. تغییرات فصل سبب تغییر در درجه حرارت محیط می شود به گونه ای که با شروع فصل گرم سال موهای قبلی سگ که در فصل سرد سال و یا زمستان در لایه های زیرین قرار داشته اند دچار ریزش می شوند و شما در ظاهر ریختن موی سگ خود را مشاهده می کنید. این امر نیز به دلیل این است که در فصل هایی از سال که دمای هوا بالاست میزان موهای سگ کمتر شود و موهای کمتری رشد کنند. حال در فصل بعد که دوباره هوا سرد می شود موهای لایه زیری که کمتر میباشند شروع به ریختن خواهند کرد و از این طریق موهای ضخیم تر و گرم تری برای فصل سرد سال شروع به رشد خواهند کرد.

2- تغذیه نامناسب
دامپزشکان معمولا بر اساس نژاد، سن و وزن حیوان برنامه تغذیه ای مناسبی برای او دارند. رژیم غذایی نامناسب که دارای مقادیر موردنیاز ویتامین‌ها و موادمعدنی نباشد و همچنین غذاهایی که حاوی مواد آلرژن(حساسیت زا)، ادویه های فراوان، مواد نگهدارنده و افزودنی‌ها (مانند فست فود) هستند،باعث ریزش مو می‌شوند. در این موارد استفاده از غذاهای طبیعی و ساده و همچنین غذاهای مخصوص حیوانات توصیه می‌شود. به خاطر داشته باشید تغذیه بیش از اندازه با رژیم غذایی حاوی مرغ و ادویه ها یکی از علت‌های تشدید ریزش مو است. رژیم غذایی پروتئین، ویتامین، امگا سه و حاوی اسیدهای چرب (هر کدام به میزان لازم) باید به طور کامل در برنامه غذایی حیوان گنجانده شود که این برنامه غذایی را می توانید با توجه به سن او از دامپزشک دریافت کنید. به طور مثال سبزیجات پخته مثل سیب زمینی و هویچ آب پز و گاهی تخم مرغ آب پز را هم در برنامه قرار دهید.ضمنا برخی مکمل های غذایی مثل مخمرهای مخصوص حیوان میتوانند به کمتر کردن ریزش موی او کمک کنند.

3- شستشوی بیش از حد
نه گربه ها و نه سگ ها هیچ کدام نیاز چندانی به حمام کردن ندارند. حمام کردن فراوان نه تنها به آن ها کمک نمی کند که مصرف پیاپی شامپو می تواند باعث خشکی پوست و ایجاد حساسیت یا ریزش مو در آن ها شود. در واقع لیپوپروتئین های سطح پوست آنها سد خوبی در برابر عوامل بیماری زا محسوب می شوند که شست وشوی تند به تند آن ها با شامپو باعث از بین رفتن این لایه شده و او را برای در معرض بیماریها قرار گرفتن مستعد می کند که یکی از این بیماری ها حساس شدن پوست و ریزش موست.

4- تغییرات هورمونی
نوسان مقدار هورمون‌های جنسی در بدن یکی از دلایل ریزش مو است. این مشکل بخصوص در حیوانات ماده در زمان بارداری و بعد از زایمان به خصوص در خلف و دم حیوان کاملا قابل مشاهده است.در این مورد خارش وجود ندارد و مشکل تنها با تغذیه مناسب رفع خواهد شد. همچنین ناتوانی غده تیرویید در تولید مقدار کافی هورمون تیروکسین نیز باعث ریزش مو می شود. در این حالت حیوان انرژی کافی برای فعالیت ندارد و زود خسته می‌شود. ریزش مو و خشن شدن پوشش بدن بیشتر در زیر گلو، پهلوها و پشت ران ها آشکار می‌شود. درمان این بیماری که عمدتا در جنس ماده رخ می‌دهد، تجویز روزانه‌ی قرص‌های تیروئید و ید خوراکی است. آشفتگی هورمونی همچنین در سگ‌های نر پیر نیز باعث ریزش موهای پشت و اطراف بدن و نرم شدن پوست حیوان می‌شود و سایر سگ‌های نر به گمان اینکه سگ ماده است به او توجه ویژه ای نشان می دهند. این مورد نیز با عقیم کردن سگ نر رفع خواهد شد و در عرض سه تا چهار ماه پوشش کاملا جدیدی جایگزین خواهد شد. تغییرات در میزان هورمون‌های آدرنال و پانکراس نیز از عوامل ریزش مو می‌باشند.

5- آلرژی
عوامل آلرژی زا مانند مواد شمیایی، برخی شامپوهای نامناسب، دود سیگار و … می تواند سبب افزایش ریزش مو شود. طبق تحقیقاتی پژوهشگران متوجه شدند که ۷۰٪ علت ریزش شدید مو سگ های آلرژی و حساسیت پوستی سگ می باشد.سگ می تواند دارای آلرژی غذایی و آلرژی محیطی باشد.علایمی که ممکن است از خود نشان دهد به شرح زیر است :
 خارش پوستی
 لکه های زرد رنگ
 ریزش موهای تازه رشد کرده
 خارش شدید گوش
 اسهال شدید

6- ضعف سیستم ایمنی
نقص در سیستم ایمنی می‌تواند سبب ریزش مو شود. در بیماری‌های ویروسی و باکتریایی معمولا ریزش مو شدت می‌یابد.

7- بیماری انگلی
انگل‌های داخلی و خارجی یکی از دلایل ریزش مو می‌باشند. نیش برخی از انگل های خارجی سبب ایجاد آلرژی در بدن حیوانات شده و ریزش مو را تشدید می کند. جرب ها از مهمترین انگل‌های پوستی هستند که باعث ریزش موها می شوند. جرب دمودکس که شایع‌ترین عامل آلودگی در سگ‌ها محسوب می‌شود، باعث ریزش موی بدون خارش در نواحی پیشانی، اطراف چشم‌ها، پوزه و مخصوصا پنجه و لای انگشتان می‌شود. جرب سارکوپتس هم که عامل بیماری گال می باشد در نواحی کم موی بدن مثل گوش، اطراف چشم، سر و گردن، شکم، آرنج و پاها سبب خارش شدید، قرمزی و ریزش مو می‌شود.

8- بیماری قارچی
قارچ‌های پوستی بیشتر ریزش مو را بصورت موضعی ایجاد می‌کنند. اما برخی قارچ‌ها باعث ریزش مو در کل بدن می‌شوند. درماتوفیتوزیس یک اصطلاح پزشکی است که برای عفونت های قارچی انگلی به کار می رود و بر روی پوست، مو و یا ناخن (پنجه) تاثیر می گذارد. بیماری درماتوفیتوزیس در گربه ها ، سگ ها و پستانداران دیگر رخ می دهد. در گربه ها این بیماری بیشتر در بین نژادهای مو بلند شایع است. نشانه های این بیماری شامل تکه های سلول های روی پوست که ماننده شوره هستند، موهای ضعیف، قرمزی پوست (اریتما)، تیرگی پوست (هایپرپیگمنتیشن)، خارش و ریزش مو (آلوپی) می شود، که ممکن است بصورت تکه ای یا کلی و دایره ای باشد. ریزش موی کلی یا اصطلاحا دایره ای عمده ترین نشانه در گربه هاست.

9- بیماری کوشینگ در سگ ها
این بیماری ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت بافت رویی بدن با سطح بالای هورمون کورتیزول است.علائم بیماری کوشینگ شامل از دست دادن مو، تیره شدن موها، و ایجاد یک شکم بزرگ است.بیماری کوشینگ معمولا در سگ‌های بزرگ یا میانسال ایجاد می‌گردد که حتی میتواند در سگ‌هایی که بیش از حد از داروی استروئیدی استفاده می‌کنند نیز رخ بدهد.

      بازنویسی توسط دکتر کیان هادی
   دانشجوی دکتری دامپزشکی _ کارآموز کلینیک آدورینا