ترس در حیوانات به آسانی شکل میگیرد و در مورد گربه ها به طور خاص بیشتر صدق میکند. این به این معنی است که آن ها به آسانی می توانند از اشیا و صداهای مختلف بترسند. حتی ممکن است از کل مکانی که قبلا یک شیء باعث ترسشان شده است بترسند. برای مثال اگر گربه ای از صدای ماشین ظرفشویی روشن وحشت کند، از کل آشپزخانه خواهد ترسید.

از بین بردن ترسی که به طور کلی در شخصیت گربه نهادینه شده باشد به این دلیل که منبع اولیه ترس مجهول است، پیچیده و دشوار خواهد بود. درک این نکته که مشکلاتی مانند عدم استفاده مستمر از ظرف خاک، چنگ اندازی و حالت های تهاجمی، لیسیدن بیش از حد و حتی ریزش مو می تواند از نشانه های ترس و استرس باشد؛ در تعامل با گربه ها بسیار مهم است. آنها حتی می توانند در این شرایط علایم مشکلات پزشکی را هم نشان دهند. این دسته از گربه ها در حالت عادی جزو گربه های عصبی نبوده و به صورت عمدی کینه توزی نمی کنند.

اگر گربه تان به تازگی در تعامل با شما تهاجمی شده است، این را حتما در نظر بگیرید که تهاجم معمولا با ترس و استرس تحریک میشود. برای تشخیص اینکه مشکل رفتاری گربه شما ناشی از ترس است یا عامل دیگری دارد حتما با دامپزشک اختصاصی حیوانات خانگی مشورت کنید.

نشانه های ترس و استرس در گربه ها:

قایم شدن و فرار کردن از دیگران دو راه عمده واکنش گربه ها در مواجه با مکانها یا اشیاء ترسناک است. علاوه بر قایم شدن ، گربه ها گوش های خود را در طرفین یا عقب سر می خوابانند. همچنین آنها ممکن است بدن خود را به حالت قوزکرده یا خمیده دربیاورند، دم خود را زیر بدنشان قایم کنند و سر و بدنشان را به زمین بچسبانند حتی در حینی که در حال فرار هستند. گشاد شدن مردمک، لرزش، لرز، ریزش بزاق، نفس نفس زدن، موریختگی، مرطوب شدن بالشتک های کف دست و پا از نشانه های دیگر ترس هستند. دفع غیر ارادی ادرار و مدفوع نیز از نشانه های ترس بسیار شدید است.

برای بیشتر صاحبان گربه ها، قایم شدن و اجتناب از جمع مسئله بسیار مهمی نیست مگر اینکه گربه زمان زیادی خود را پنهان میکند در حدی که نمیتوانند از بودن کنار گربه ها لذت ببرید و به اندازه کافی به او توجه کنند. ترس اگر منجر به عدم استفاده از ظرف خاک شود میتواند صاحبان گربه ها را با دردسر بزرگی مواجه کند. برای مثال اگر گربه شما از صدای ماشین لباسشویی میترسد و شما ظرف خاک او را در رخشورخانه قرار داده اید، به طور غیرمستقیم باعث شده اید گه گربه شما از ظرف خاکش صرف نظر کند و جای غیر ترسناک دیگری را برای دفع انتخاب کند.

دلایل ترس در گربه سانان:

ترس در گربه ها بسیار معمول است؛ بخشی از این حالت به این دلیل است که بیشتر ما در اجتماعی کردن گربه هایمان به اندازه سگهایمان تلاش نمیکنیم و از آنها توقع نداریم که به صورت فعال عضوی از خانواده باشند. آنها در خانه نگهداری می شوند و مانند سگ ها به ماشین سواری، قدم زدن و مسافرت برده نمی شوند؛ در نتیجه با مکان ها، صداها و اشیاء مختلف آشنا نمی شوند. این کم تجربگی در نهایت باعث میشود که از مکان های جدید و اشیائی که ممکن است به ندرت با آنها مواجه شوند وحشت کنند.

گربه ها همچنین ممکن است در نتیجه تجربه ضربه ترسو شوند. برای مثال صدای ترمز ماشین در حیوانات تصادفی، صدای انفجار آتش بازی، شلیک اسلحه، طوفان، صدای مشاجره خانوادگی یا صدای دعوای حیوانات دیگر میتواند یادآور آسیب های گذشته باشد که ممکن است به ترس پایدار در گربه بیانجامد.

بعضی از گربه ها به طور مادرزادی و با زمینه ارثی ممکن است ترسو تر از گربه های دیگر باشند. بایستی این دسته از این گربه ها حتما تحت درمان قرار گیرند تا کیفیت زندگی آنان بهبود یابد و سلامتی و رفاه آنان تحت تاثیر ترس مزمن قرار نگیرد.

بسیاری از مشکلات پزشکی میتواند سبب تغییرات رفتاری در گربه ها شود. در صورت بروز درد، گربه ها معمولا پنهان میشوند یا بی حرکت میمانند و از ظرف خاکشان استفاده نمیکنند. اولین قدم برای درمان ترس گربه تان این است که او را نزد دامپزشک ببرید تا از سلامتی وی اطمینان حاصل کنید.

مدیریت ترس در گربه ها:

بایستی محیط اطراف گربه تان را کنترل کنید به شکلی که با مکان یا شیئی که از آن وحشت دارد رو به رو نشود. اگر از اتاقی میترسد او را به آنجا نبرید؛ اگر از حیوانات خانگی دیگرتان میترسد بایستی حیوانات دیگر را به صورت موقت جدا از او نگه دارید. نکته بسیار مهم در طول دوران درمان و مدیریت ترس این است که به هیچ وجه ترس گربه تان را با تنبیه کردن او چند برابر نکنید!

کاهش یا از بین بردن ترس در گربه ها:

صرف نظر از اینکه دلیل اولیه ترس چه بوده است هدف شما بایستی بازگرداندن حس آرامش به گربه تان باشد. یکی از معمولترین درمان ها برای ترس و فوبیا در حیوانات حساسیت زدایی ترکیب با شرطی سازی تقابلی است. به طور خلاصه  حساسیت زدایی به این معنا است که شما بتدریج حساسیت گربه تان را به جسم یا مکانی که از آن میترسد پایین بیاورید و شرطی سازی تقابلی به این معناست که به او بیاموزید حس خوشایند جدیدی را در رابطه با آن مکان یا جسم جایگزین حس ناخوشایند قدیمی کند. در نظر داشته باشید که مراحل اینکار بایستی به آهستگی  و با توجه به واکنش گربه انجام پذیرد. با توجه به اینکه تشخیص این مراحل ممکن است دشوار باشد توصیه میشود که برای اینکار حتما از دامپزشک حیوانات خانگی کمک بخواهید.

از بین بردن ترس از کلینیک دامپزشکی

ماهی چند بار همراه حیوان خانگی خود غیر از موارد درمانی و تنها برای اجتماعی سازی و شرطی سازی به کلینیک مراجعه کنید. حتما تشویقی مورد علاقه و یا اسباب بازی محبوب او را همراه خود ببرید و در آنجا به او تشویقی دهید یا با او بازی کنید. در این مراجعات غیر درمانی کارکنان کلینیک به او محبت کرده و او را نوازش میکنند؛ در نتیجه به مرور در حین معاینات پزشکی و اقدامات درمانی احساس راحتی خواهد کرد.

درمان دارویی:

در بعضی از موارد ترس شدید, دارو به شروع پروسه درمان رفتاری و موفقیت آمیز بودن آن کمک شایانی خواهد کرد. داروهایی که معمولا دامپزشکان در این موارد تجویز میکنند داروهای ضد هیجان و داروهای ضد افسردگی به تنهایی یا همراه با هم است. به یاد داشته باشید که دارو بایستی تنها با تجویز دامپزشک و با دوز تعیین شده توسط وی مصرف شود.

چکار نکنیم؟

  • اینکه او را عمدا به موقعیت ترسناک نزدیک کنید تا ترس او را از بین ببرید فقط در مورد ترس های ملایم جوابگو خواهد بود. برای موارد شدیدتر اینکار نه تنها جوابگو نخواهد بود بلکه استرس زا بوده و ممکن است ترس او را شدیدتر کند.
  • به هیچ وجه در واکنش با ترس گربه ها آنها را تنبیه نکنید، حتی در حالتی که در اثر ترس رفتار خشونت آمیزی از خود بروز میدهند؛ این کار فقط ترس آنها را بیشتر میکند و آنها را به اعمال خشونت بیشتر تحریک میکند.
  • از اینکه بخواهید گربه ترسیده خود را با نوازش آرام کنید به شدت اجتناب کنید. در شرایط ترس گربه ها به شدت تدافعی و حتی تهاجمی میشوند و میتوانند هر کسی را که به آنها نزدیک میشود گاز بگیرند. گربه شما در صورتی که او را به حال خود رها کنید که از موقعیت دوری کند یا جایی که احساس آرامش میکند، قایم شود؛ احساس بهتری خواهد داشت.


دکتر سیما احسن

ماهنامه نسخه حیوانات / سال هفتم / شماره 38 / دی ماه 1394